Tyflopedagogika
Tyflopedagogika – jest nauką o wychowaniu i kształceniu jednostek z wadami wzroku.
W zależności od stopnia utraty wzroku wyróżniamy:
-
jednostki niewidome
-
jednostki z resztkami wzroku
Przyczyny wad wzroku (trzy główne zespoły czynników etiologicznych):
-
dziedziczne i wrodzone (zniekształcenia, niedorozwój, degeneracja)
-
chorobowe (bakteryjne, alergie o nie zawsze znanym pochodzeniu, wirusowe – różyczka, zatrucia związkami chemicznymi)
-
traumatyczne (perforacje, uciski, uszkodzenia organu wzrokowego lub mózgu)
Orientowanie się w przestrzeni osób niewidomych
Orientacja przestrzenna jest warunkiem samodzielnego i bezpiecznego poruszania się. Wg Dąbrowskiego „kontrola” ciała wobec otoczenia. Szczególne znaczenie dla niewidomego mają doznania dotykowe i akustyczne, przede wszystkim słowo. Jest ono przewodnikiem w orientacji przestrzennej, we wszystkich procesach poznawczych i komunikowaniu się z ludźmi.
Dynamiczne układy strukturalne
Proces kompensacji psychofizjologicznej nazywamy tworzeniem się dynamicznych układów strukturalnych lub funkcjonalnych w skład których wchodzą:
-
wrażenia odbierane przez wszystkie pozostałe zmysły niewidomego tj. słuch, dotyk, smak, zmysł kinestezyjny
-
procesy wyższej analizy i syntezy korowej tj. myślenie
O możliwościach kompensacyjnych człowieka decyduje nie tylko wrażliwość zmysłowa, ale też sprawność procesów intelektualnych (analiza, synteza, abstrakcja, analogia, wnioskowanie, przewidywanie).
Wyobrażenia surogatywne – są to treści, które ludziom niewidomym są niedostępne, ale są tworzone w psychice niewidomego. Wyróżnia się dwie grupy odnoszące się do:
-
stosunki przestrzenne – wyobrażenia przedmiotów niedostępnych dla percepcji:
-
bodźce właściwe tj. dotykowe
-
bodźce niewłaściwe głównie słuchowe np. wyobrażenia samochodów na podstawie głosu silnika
-
światła i barw – powstają tylko na podstawie bodźców niewłaściwych np. porównywanie barwy z instrumentem
Wyobrażenia surogatywne – to psychiczne substytuty pojęć niedostępnych osobom niewidomym. Na ich doskonałość wpływa:
-
doświadczenia
-
funkcjonowanie intelektualne (im wyższe, tym lepiej opanuje)