Środki porozumiewanie się niesłyszących:

Naturalną koniecznością życiowa stało się dla osób niesłyszących ukształtowanie własnego sposobu porozumiewania się. Naturalnym dla osób niesłyszących środkiem porozumiewania się na całym świecie stały się języki migowe, a jednym z głównych celów edukacji – opanowanie przez niesłyszące dziecko drugiego języka – języka narodowego, a takim stopniu, jaki jest możliwy dla danej osoby.

W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi dominują środki porozumiewania się, które można wywodzić lub powiązać z klasycznym językiem migowym. Należą do nich:

• znaki migowe ideograficzne w systemie migowym – klasyczny język migowy

• znaki migowe daktylograficzne – alfabet palcowy i znaki liczb, przy czym alfabet palcowy pełni głównie funkcje pomocnicze i uzupełniające

• mimika i pantomimika – stanowiąca integralną część znaków migowych

• gesty wtrącone – nie są skodyfikowanymi znakami migowymi, ale je uzupełniają i ułatwiają całościowy odbiór wypowiedzi

• elementy mowy dźwiękowej lub artykulacji

• inne zachowania kinetyczne – środki niewerbalne pozawokalne, mowa ciała, parajęzyk

W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi a słyszącymi dominują te środki komunikacji interpersonalnej, dla których bazą jest język narodowy. Zaliczamy do nich:

• język narodowy mówiony (głośna mowa), przy którym łączy się wykorzystywanie resztek słuchu z odczytywaniem z ust

• język narodowy artykłuowany (wyraźna artykulacja bez uzycia głosu) odbierany wyłącznie przez odczytywanie z ust

• znaki migowe daktylograficzne (alfabet palcowy i znaki liczb)

• pismo

• fonogesty (umowne układy rąk i palców wspomagające artykulację)

• znaki migowe ideograficzne i daktylograficzne w systemie językowo – migowym pełnym (język migany z końcówkami)

• znaki migowe ideograficzne i daktylograficzne w systemie językowo – migowym użytkowym (język migany bez końcówek lub z końcówkami stosowanymi wybiórczo)

• mimika i pantomimika stanowiąca integralna część znaków migowych

• zachowania kinetyczne nie będące konwencjonalnymi znakami migowymi (środki niewerbalne, mowa ciała, parajęzyk)

Odbiór informacji przez osoby niesłyszące przebiega głównie drogą wzrokową, jednak w niektórych przypadkach wykorzystywany jest także niesprawny słuch. Wśród możliwości odbioru należy wymienić:

• odbiór mowy dźwiękowej słuchem

• odbiór mowy artykułowanej wzrokiem

• odbiór znaków migowych daktylograficznych wzrokiem

• odbiór znaków ideograficznych wzrokiem

• odbiór gestów wtrąconych, mimiki i pantomimiki wzrokiem

• odbiór fonogestów wzrokiem

• odbiór pisma wzrokiem

• odbiór zachowań kinetycznych wzrokiem

Duże znaczenie w przekazie informacji za pośrednictwem klasycznego języka migowego ma mimika twarzy, a także inne środki niewerbalne o charakterze zachowań kinetycznych ( nie wokalnych), stanowiące znaczący odsetek całości informacji. Są to często zachowania o charakterze pantomimicznym, nawiązujące do tematu i treści rozmowy oraz ułatwiające percepcję. Gdy osoba słysząca nie zna żadnych kodów manualnych, z osobami ogłuchłymi może nawiązać także kontakt poprzez pismo.